Amuz.be

21/10/10
Jurgen De bruyn, artistieke leiding | Ief Spincemaille, installatie | Wies Hermans, installatie | Daniel Tanson,
Cécile Kempenaers, sopraan | Els Van Laethem, mezzosopraan | Petra Noskaiová, alt | Kevin D. Skelton, tenor | Matthew Baker, bariton | Marleen Leicher, cornetto & blokfluit | Romina Lischka, viola da gamba | Bart Naessens, klavecimbel | Jurgen De bruyn, aartsluit & barokgitaar Deze voorstelling is een coproductie van Zefiro Torna met de Werktank, met dank aan MMMechelen en Ecce homo
Miserere mei, Deus
Lamento d’Arianna
Tremulo spirito (Hecuba’s lamento)
No, no, mio core
Canzon Seconda à 2 canto e basso
Non credete ch’io v’ami ahi lasso
D’una guancia alma e ridente
Due labra di rose fan guerra al mio core
Johann Hieronymus Kapsperger (ca. 1580-1651) Interrotte speranze
Interrotte speranze
Sinfonia quarta à 3
La Gelosia
Valli Profonde
Anchor che col partire
O tu che fra le selve occulta vivi
Vita della mia vita egl’è pur vero
Zefiro e’l bel tempo rimena
Caravaggio’s oeuvre maakt deel uit van een groot laboratorium van ideeën en verbazende ontdekkingen. De muzikale drama’s van Monteverdi en van tijdgenoten als Cavalli, Carissimi en Rossi vormen het verlengstuk van Caravaggio’s visionaire schilderijen. Het clair-obscur en de rauwe realistische figuren vinden in hun muziek een vertaling in de ‘affetti’ en de vier temperamenten die de menselijke tragedie in al zijn contradicties uitdrukken. In de installatie Ecce Homo onderzoeken de visueel kunstenaars Ief Spincemaille en Wies Hermans de fysionomische aspecten en gedragingen van de hedendaagse mens. Zefiro Torna verzorgt de live soundtrack.
De Romeinse kunstscène aan het begin van de 17de eeuw
Caravaggio’s oeuvre begint in Rome met schilderijen van figuren en stillevens. Al snel, in nauw verband
met de pedagogische intenties van de contrareformatie, verschijnen zijn eerste sacrale composities.
Zoals de preken van de actieve liturgie, wil zijn stijl stichtelijk zijn, bewegen en bekeren. Met dit doel in
gedachten hanteert de schilder de originele principes van het schilderwerk ‘dal naturale’, volgens het
levende model.
De Romeinse avant-gardistische kunstscène aan het begin van de 17de eeuw betoont zijn interesse en artistieke voorkeur in buitenlandse vormen. Merkwaardiger wijze verwerpen Caravaggio’s opdrachtgevers Giustiniani en Del Monte de uitvloeisels van het Italiaanse madrigaal met componisten als Marenzio, Luzzaschi en Gesualdo. Hun madrigaleske schrijfwijze met zijn fantastische effecten, chromatismen en dissonanten zouden de puurheid van de tekst verraden. Hun taal staat in contradictie met de uitdrukking van de waarheid. Een grotere voorliefde wordt betoond voor de sobere, discrete, soms melancholische stijl van de Franco-Vlaamse school waarbij vloeiende melodische lijnen de – kunstmatige – tekstexpressie overstijgen. De enige afgebeelde partituren in de schilderijen van Caravaggio zijn dan ook die van figuren als Jacob Arcadelt en Jacquet da Berchem! Tegenover deze ultieme beheersing die de polyfone muziekkunst kenmerkt en die we ook bespeuren in het vakmanschap van Caravaggio, staat de vurige passie die het andere deel van zijn persoonlijke leven en werk bepaalt. Parallel met de Romeinse werken van Caravaggio, getuigt de publicatie van Monteverdi’s madrigalen van eenzelfde linguïstieke en muzikale reformatie: het zingen van de waarheid, de uitdrukking van de ware betekenis van de tekst, het opwekken van de emoties van de luisteraar. Als een muzikaal laboratorium ontwikkelde het madrigaal zich dankzij het genie van Monteverdi tot in het vijfde boek van madrigalen, gepubliceerd in Venetië 1605. Het betreft het eerste absolute meesterwerk waarin de principes van de monodische schrijfstijl vervat zitten. Zij vormen de belofte van een rijke toekomst die zal uitmonden in nieuwe vormen als de opera en het oratorium. Deze muzikale drama’s vormen het verlengstuk van Caravaggio’s visionaire schilderijen. Ze delen de bevattelijkheid en de articulatie van het heilige discours en hebben een identieke feeling voor waarachtigheid in de uitbeelding van menselijke passies. Meer dan decorum, gesofisticeerde ideeën, meer dan abstracte allegorieën spreekt in het werk van Monteverdi en dat van tijdgenoten als Carissimi, Cavalli en Rossi een grondig humanisme. Het clair-obscur en de rauwe realistische figuren uit Caravaggio’s schilderijen vinden in hun muziekwerken een vertaling in de affetti die de menselijke tragedie in al zijn contradicties uitdrukken.
De vier temperamenten
De barokke mens grijpt terug naar de klassieke Griekse filosofie: in de kosmos zweven levensgeesten
‘spiriti animales’, die inwerken op de sappen van de ingewanden. Deze sappen kunnen toenemen en
naar de hersenen stijgen en dat veroorzaakt een bepaalde gemoedstoestand. De mate waarin deze
levensgeesten inwerken op de mens hangt af van zijn temperament. Iedere mens draagt een andere
combinatie in zich, daarom werken de levensgeesten op iedere mens anders in. Levensgeesten kunnen
onder andere in beweging gezet worden door de trillingen van muziek die veroorzaakt worden door tonen,
samenklanken, tactus, tempo, ritme enzovoort. Dissonanten leiden omwille van hun gecompliceerdere
trillingsverhouding tot meer zielsbewogenheid.
Athanasius Kircher schreef in 1650 een standaardwerk over muziek Musurgia Universalis. Hierin onderscheidde hij vier categorieën van affecten. De hevige en min of meer negatief gerichte affecten (toorn, razernij, wanhopige vertwijfeling), hevige wat positievere affecten (juichen, vreugde, heftige liefde, hartstocht), affecten van droefheid (smart, dodelijke bedroefdheid) en minder hevige, maar positief gerichte affecten (onverschilligheid). Deze affecten stemmen overeen met de vier temperamenttypes: cholericus, sanguinicus, melancholicus en flegmaticus.
Installatie met live muziek
Samen met de muzikanten vormen een kraanachtige constructie en een op afstand bestuurbare metalen
bol het scènebeeld van Ecce homo. Met mechanische en grafische middelen creëren Ief Spincemaille en
Wies Hermans in real time de videobeelden bij de muziek, uitgevoerd door Zefiro Torna.
Centraal in de voorstelling staan de affetti en de vier temperamenten. Op basis van deze emotionele krachten wordt in beeld en muziek een poëtisch verhaal verteld over aantrekking en afstoting. Het verhaal ontstaat tussen de wortels van een boom, stijgt langzaam naar boven en eindigt op een scène bezaaid met bladeren, wolken en woorden. Een bol rolt heen en weer over dit speelvlak en verzamelt ongewild alles wat zijn pad kruist. Tot op het punt dat hij volledig stilvalt, te zwaar geworden door wat hij meesleept. Een intiem relaas over ontstaan en vergaan, begeleid door de gevoelsgeladen Italiaanse barokmuziek. Miserere mei, Deus
Miserere mei, Deus,
et peccatum meum contra me est semper.
wat in de diepte van Uw wijsheid verborgen ligt.
en al mijn ongerechtigheden, wis ze uit.
Schenk mij de vreugde van Uw heil en bemoedig mij met de vrijmoedigheid van Uw geest.
en mijn mond zal Uw roem verkondigen.
Gij zult het offer van de rechtvaardigheid tunc imponent super altare tuum vitulos.
dan zal men kalfjes op uw altaar plaatsen.
Lamento d’Arianna
Lasciatemi morire!
Benchè t’involi, ahi crudo, a gli occhi miei Ah, wreedaard, hoewel je wegvlucht onder mijn ogen, vraag ik je terug te keren, mijn Theseus.
zij, die haar land en koninkrijk achterliet, Ach, als je eens wist hoe verschrikkelijk bang rivolgeresti ancor la prora al lito.
je boeg terug naar de kust te richten.
tu te ne vai felice et io quì piango.
op zachte briesjes, terwijl ik huil.
voor de beesten op deze desolate stranden.
Te l’uno e l’altro tuo vecchio parente op de hoge troon bracht van je voorvaderen? Mij zomaar achterlatend, overgeleverd aan de wilde beesten die me zullen verscheuren en verslinden? non son quell’io che ì feri detti sciolse; parlò l’affanno mio, parlò il dolore, parlò la lingua, sì, ma non già il core.
mijn tong sprak, doch niet mijn hart.
Tremulo spirito (Hecuba’s lamento)
Tremulo spirito, flebile e languido,
de laatste verschrikkelijke ballingschap.
No, no, mio core
No, no, mio core, no,
Als de zee van de liefde als een vreemde Vertrouw niet op de sterren of op de maan, Non credete ch’io v’ami ahi lasso
Non credete ch’io v’ami, ahi lasso e ch’io
U gelooft niet dat ‘k u liefheb, dat ik verga en verkwijn uit liefde, ach, voor u; u ziet de gloed niet, lichten vol van vuur, e pur nasce da voi l’incendio mio.
‘t is uit u dat mijn brand komt, niettemin.
che spesso a gl’occhi miei convers’in fiumi, mijn vale bleekheid ziet u en mijn postuur colmi di duol, né mi vedete, o Dio.
van smart vervuld, maar mij, och, u ziet niks.
se non vi bast’il pallido sembiante.
als u niet genoegt, o mijn schat, het wenen.
mijn dood is u misschien genoeg een teken a dimostrar s’io v’amo e s’io v’adoro.
D’una guancia alma e ridente
D’una guancia alma e ridente
draag ik gloeiende pijl in ‘t hart.
Due labra di rose fan guerra al mio core
Due labra di rose
Fuggi fuggi mio cor che più s’aspetta? Vlucht nu vlucht nu mijn hart waarom verwijld? In quel labro ogni riso ahi ch’è saetta.
in die lippen is elke lach een pijl.
Vlieg nu, vlieg nu mijn hart, je vleugels spreiden, in quel labro ogni accento ahi è mortale.
in die lippen is elke klank het einde.
Lijd nu, lijd nu mijn hart, geniet gezellig, in quel labro soave ahi ch’è’l tormento.
in die milde lippen vertoeft de kwelling.
Interrotte speranze
Interrotte speranze, eterna fede,
vlammen en krachtige stralen in een kwetsbaar hart, die enkel al door een zucht een heftig verlangen e celare il suo mal quand’altri il vede: opwekken en die je smart verbergen, opdat anderen het zouden zien.
Met twijfelende en schuchtere passen de schaduwen perder del seme sparso e’l frutto e’l fiore het verliezen van zowel het fruit als de bloemen van het zaad dat je zaaide en het verhoopte medelijden voor je wegkwijnen.
far d’uno sguardo sol legge ai pensieri Met een oogopslag je gedachten laten beheersen en een beteugelde begeerte vanuit een kuis verlangen en de godganse dag in tranen doorbrengen.
questi ch’a voi, quasi gran fasci, invio, Al deze wensen stuur ik je, als een groot boeket donna crudel, d’aspri tormenti e fieri, van kwel ingen en folteringen, deze, o wrede dame, saranno i trofei vostri e’l rogo mio.
worden je trofeeën zoals ze mijn marteling zijn! La Gelosia
Gelosia, che à poco à poco
treed niet binnen, daar waar de hartstocht laait, ware liefde bekoelt nimmer of te nooit.
Ach, scheer je weg zo ver als mogelijk.
De liefde is sterker dan jouw ijzige kilte.
Valli Profonde
Valli profonde, al sol nemiche,
rotsblokken, die de dreigende hemel trotseren, grotte, onde non parte mai silentio e notte grotten waar nachtelijke duisternis en stilte heerst, winden die de hemel met zwarte wolken bedekken, onbegraven beenderen, muren door onkruid d’huomini albergo già, hor pur condotte overwoekerd, wat ooit een toevluchtsoord voor che temon gir tra voi, serpenti e lupi.
mannen was, is nu zo desolaat, dat zelfs slangen en wolven vrezen er te komen.
waar geen menselijke stem de lucht beweegt, schaduwen, ik ben veroordeeld tot eeuwig huilen.
en hoop met het geluid van striemende tranen, se non si piega il ciel, mover l’inferno.
de hel te bewegen indien de hemel geen medelijden toont.
O tu che fra le selve occulta vivi
Amante: O tu che fra le selve occulta vivi,
Geliefde: O jij die ergens in het woud verblijft, ch’è della vita mia ch’è del mio amore? hoe is het met mijn leven, m’n lief gesteld? Amante: Dunque, ninfa gentil, s’ella sen more, Geliefde: Dus beminnelijke nimf, als ze sterft, zie ik haar lichtjes nooit meer, niet meer immer? Amante: Chi mi consolerà nel stato rio? Geliefde: Wie geeft me troost in de benauwenis? Amante: O tu come ti chiami, o miserella, Geliefde: O miezertje in die spelonk, hoe heet je, dat je troostrijke woorden mij wil zeggen? Amante: Eco gentil che negl’ultimi accenti Geliefde: Aanminnige echo die in de laatste tonen me Amante: Adunque mi rispondi ch’io son empio? Geliefde: Dus je antwoordt ‘k ben een van God verdoolden? Met mijn klagen heb je geen mededogen? Amante: Mentir non posso ch’el ciel e le stelle Geliefde: ‘t Is ongelogen dat sterren en hemel beamen kunnen dat ik haar heb gehinderd.
Amante: Or sia come si voglia, addio, ti lascio, Geliefde: Nu, ‘t gaat zoals het gaat, adieu, ik laat je, quanto ti ho detto in questi tronchi scrivi.
vocaal in deze mooie stammen schrijft.
Vita della mia vita egl’è pur vero
Vita della mia vita egl’è pur vero
Leven van mijn leven, dus toch, waarachtig, ch’io vivo senza te misero e solo.
ik leef zonder jou eenzaam en armzalig.
Ware ‘t niet dat op vleugels der gedachten pien d’ardente desio m’innalzo a volo, a soffiar vosco il mio angoschioso duolo.
mijn angstige pijnen bij u in kan blazen.
Maar zo kort is de vreugde en zo vluchtig, ch’io non ho col mio ben tregua né pace.
dat bij mijn lief ik vredig ben noch rustig.
Zefiro e’l bel tempo rimena
Zefiro torna, e’l bel tempo rimena,
Zephyrus keert terug en brengt ons het mooie weer, e i fiori e l’erbe, sua dolce famiglia, en de bloemen en het gras, zijn zoete verwanten, en Progne kwinkeleert en Philomena huilt, en de lente komt terug, wit en robijnrood getooid.
Jupiter vergenoegt zich naar zijn dochter te kijken.
l’aria, e l’acqua, e la terra è d’amor piena; De lucht, de aarde en het water zijn zwanger van ogni animal d’amar si riconsiglia.
de liefde. En alle schepselen verstrengelen zich amoureus.
Maar voor mij, helaas, resten er enkel de zwaarste zuchten, die uit het diepste van mijn hart onttrokken quella ch’al ciel se ne portò le chiavi; worden, die met hun sleutels de hemel invliegen. En kleine vogels zingen, en weelderige bloesems, en lieftallige mooie dames, eerlijk en mild, lijken als sono un deserto, e fere aspre e selvagge.
een woestijn voor mij, met ruige en wilde beesten.
vertalingen: Brigitte Hermans, Jurgen De bruyn, Evianne de Kup Ief Spincemaille behaalde zijn masterdiploma filosofie aan de Universiteit van Leuven en studeerde jazz, moderne muziek en technologie aan L’aula de música te Barcelona. Ief Spincemaille is actief als conceptueel en beeldend kunstenaar. Zo realiseerde hij werken als Behind the Horizon, Reversed Blinking en Watching yourself. Hij was als muziekassistent en sounddesigner betrokken bij Ivo Van Hoves voorstelling Romeinse Tragedies bij Toneelgroep Amsterdam en hij realiseerde de videoprojecties van Guy Cassiers’ theatervoorstelling Wolfkers bij Het Toneelhuis. www.iefspincemaille.com Wies Hermans studeerde grafische vormgeving aan de Sint-Lukas Hogeschool in Brussel. Als afstudeerproject ontwikkelde hij een game en deed hij onderzoek naar interfaces en interactiviteit. Hij liep stage bij VPRO en werkte gedurende zeven jaar binnen het kunstenaarscollectief De Filmfabriek. Voor het Rotterdams Rotheater bouwde hij de grafische vormgeving uit en legde zich toe op het ontwerpen van websites bij een reclamebureau in Reykjavik.
Vanaf 2008 werkt hij als freelance vormgever. Naast het ontwerpen van grafiek en websites voor de culturele sector, is hij ook actief binnen de theaterwereld. Voor o.a. Behoud de Begeerte, Frascatie en BL!NDMAN realiseerde hij (interactieve) video’s en tekstanimaties.
www.wies.be Jurgen De bruyn studeerde gitaar bij Raphaëlla Smits en luit bij Philippe Malfeyt aan het Leuvense Lemmensinstituut. Hij volgde er eveneens kamermuziek bij Paul Beelaerts, Roel Dieltiens en Erik Van Nevel. Daarnaast volgde hij verschillende masterclasses, onder andere bij David Russell en Jordi Savall. Momenteel geeft hij les aan de Academie voor Muziek, Woord en Dans in Sint-Lambrechts-Woluwe.
Sinds 2003 is Jurgen De bruyn artistiek leider van Zefiro Torna. Hij is eveneens vast ensemblelid van Sospiri Ardenti, het trio Corydon en het Jean-Pierre Van Heeskwartet. Jurgen De bruyn werkte mee aan tal van oudemuziek- en genreoverschrijdende projecten met het Huelgas Ensemble, het Collegium Vocale Gent, de Vlaamse Opera, The Chris Joris Experience, Les Ballets C de la B en het NTGent.
Het Vlaamse vocaal-instrumentale ensemble Zefiro Torna werd opgericht in 1996 en bestaat uit musici die hun sporen verdienden bij gezelschappen als Huelgas Ensemble, Col egium Vocale Gent, Capil a Flamenca en LOD. Het ensemble wordt in functie van het programma aangevuld met excel ente vocalisten en instrumentalisten onder andere uit België, Nederland, Frankrijk, Italië en Slovakije. Zefiro Torna brengt het culturele erfgoed op unieke wijze terug tot leven vertrekkende vanuit een diep respect voor het verleden. Authenticiteit wordt gecombineerd met een ongebreidelde creativiteit. Het ensemble kiest voor historische instrumenten en een historische benadering van de uitvoeringspraktijk – waarvoor het zich laat bijstaan door musicologen – maar voegt er ook eigen elementen aan toe. In hun programma’s verwerken ze literatuur, theater, hedendaagse dans, actuele en etnische muziek. Deze zijn nu eens thematisch dan weer sterk conceptueel of experimenteel en getuigen steeds van een intense bezieling. Zefiro Torna verwierf internationale faam met zijn veelzijdige aanpak. Dit resulteerde in succesvol e concerttournees, de aanwezigheid op talrijke internationaal gerenommeerde muziek- en kunstenfestivals.
Het ensemble bracht reeds verschillende cd’s uit. De cd El Noi de la Mare werd in 2005 bekroond met de Klara Muziekprijs voor de beste Vlaamse klassiekemuziekproductie. De cd De Fragilitate ontving in 2007 een prestigieuze Diapason d’Or. In 2009 verscheen de cd Assim, een coproductie met LOD waarbij Dick Van der Harst een compositie maakte rond het werk van Jacob Obrecht en de Indonesische gamelantraditie.
ZO 24/10/10 - 15.00 uurLes MuffattiPeter Van Heyghen, artistieke leiding | Marian Minnen, cello | Dmitry Badiarov, viool De familie Bach: orkestsuites en concerti van de Bachdynastie
tickets cat. 1: € 19 / 16 | cat. 2: € 16 / 13 ZO 31/10/10 - 15.00 uurAMUZ-ConsortRoel Dieltiens, cello | Jurgen De bruyn, aartsluit & barokgitaar | Peter Van Heyghen, blokfluit | Kris Verhelst, Het oor van Elsschot: AMISd’AMUZ en residenten eren Willem Elsschot
tickets cat. 1: € 13 / 11 | cat. 2: € 11 / 9 VR 05/11/10 - 21.00 uurDaniel Sepec, Roel Dieltiens & Andreas StaierDaniel Sepec, viool | Roel Dieltiens, cello | Andreas Staier, pianoforte Romantische pianotrio’s van Ludwig van Beethoven en Robert Schumann
tickets cat. 1: € 19 / 16 | cat. 2: € 16 / 13 ZO 07/11/10 - 15.00 uurLIBERMelanie Germond, sopraan | Carrie Henneman Shaw, sopraan | William Hudson, tenor | Jordan Sramek, tenor Crowned with Laurels: 14de-eeuwse muziek van Guillaume de Machaut, Gilles Binchois e.a.
tickets cat. 1: € 13 / 11 | cat. 2: € 11 / 9 Foyer
Podium
De foyer van AMUZ is open vanaf een uur voor Het podium mag onder geen beding door het aanvang van het concert en blijft ook na afloop van publiek worden betreden. De meeste artiesten het concert nog geruime tijd open.
staan u na het concert graag te woord in de foyer.
Beeld- en geluidsopnamen
Laatkomers
Het is absoluut verboden beeld- en geluidsopnamen De concerten in AMUZ hebben in principe geen te maken tijdens de concerten en voorstellingen pauze. Laatkomers kunnen dan ook niet meer zonder expliciete toelating van de directie van worden toegelaten in de concertzaal. Op vertoon AMUZ.
van hun concertticket kunnen zij het concert volgen op de plasmaschermen in de foyer. Wanneer u Concertinleidingen, aanvangsuur en duur tijdens het concert de zaal verlaat, kunnen wij u tot
van de concerten
het einde van het concert niet opnieuw toelaten in De concerten in AMUZ vangen op zondag steeds de concertzaal. Wel kan u de rest van het concert
aan om 15.00 uur. Op andere dagen starten de volgen op de beeldschermen in de foyer.
concerten om 21.00 uur. Voor de avondconcerten is
er steeds een inleiding om 20.15 uur. De concerten Rondleidingen en zaalverhuur
in AMUZ hebben in principe geen pauze en duren Wenst u met een groep een rondleiding in de
65 à 80 minuten. Hierdoor is het avondconcert gebouwen van AMUZ, om zo het fascinerende
steevast om 22.30 uur beëindigd en kan u nog met verhaal te horen van de gerenoveerde kerk en
het openbaar vervoer thuisgeraken.
AMUZ als concertgebouw en -organisator, of wenst u meer informatie over de mogelijkheden om Programmaboekjes
de zaal te huren voor concerten, voorstellingen en De programmaboekjes bij de concerten van AMUZ presentaties? Gelieve dan tijdens de kantooruren zijn downloadbaar van de website www.amuz.be contact op te nemen met de administratie van vanaf enkele dagen na het concert.

Source: http://www.amuz.be/sites/default/files/downloads/PB_2010-10-21.pdf