cardioloog in spreekkamer huisarts Nieuwe kansen met telecardiologie Interview met drs. r.m.j.m. van kuppevelt, huisarts te Zeist, dr. j.j.j. bucx, cardioloog Diakonessenhuis Utrecht, en Pieter jeekel, directeur van telemC
De huidige maatschappelijke en politieke ont- Huisarts Roel van Kuppevelt onderschrijft de efficiëntie wikkelingen zetten de zorgsector aan, op zoek
van telecardiologie: “Er zijn huisartsen die liever geen ECG
te gaan naar nieuwe manieren om efficiënter
maken, omdat ze niet goed weten hoe dit elektrocardiogram
te werken. teleconsultatie is een belangrijke innovatieve
te beoordelen. Als er een mogelijkheid is om er op eenvou-
bijdrage die hieraan kan bijdragen. een dienst die de
dige wijze een specialist bij te betrekken, wordt die drempel
laatste tijd een behoorlijke opmars maakt, is telecardio-
behoorlijk verlaagd. Daar komt bij dat de huisarts een kwa-
logie. modern medicine in gesprek met huisarts roel van
litatief hoogwaardige service kan bieden, die door patiënten
kuppevelt, cardioloog jeroen bucx en Pieter jeekel, direc-
die ervoor in aanmerking komen, enorm wordt gewaar-
teur van telemC, over de betekenis van telecardiologie voor
deerd. Zij hoeven namelijk niet naar een specialist in het
de huisartspraktijk.
ziekenhuis en kunnen op een laagdrempelige manier toch gebruikmaken van de expertise van diezelfde specialist.”
Bij teleconsultatie heeft de huisarts of instellingsarts de
Telecardiologie is eenvoudig en betrouwbaar. Zowel de
mogelijkheid om via een beveiligde internetverbinding
aanvraag van het consult als het antwoord van de cardioloog
een specialist te raadplegen, zonder de patiënt in kwestie
zijn geprotocolleerd. Door die gestructureerde manier van
direct door te verwijzen. Er zijn teleconsultatiediensten
werken is het voor de huisarts makkelijk een telecardiolo-
voor diverse medische specialismen, waarvan telederma-
gieconsult aan te vragen. Van Kuppevelt: “Telecardiologie is
tologie al redelijk is ingeburgerd in de huisartspraktijk.
een technisch en organisatorisch goed doordachte manier
Telecardiologie maakt momenteel een stevige ontwikke-
om een snelle beoordeling te krijgen van mijn ECG’s op
een deskundige en betrouwbare manier. Bovendien sluit de systematiek aan op de verwijssystemen die ik nu al tot mijn
beschikking heb, zoals Zorgdomein. Daarin is ook een func-
Pieter Jeekel van TeleMC, een organisatie die al jaren tele-
tionaliteit ingebouwd om op efficiënte wijze een teleconsult
consultatiediensten ontwikkelt, legt uit hoe telecardiologie
aan te vragen. Het grote voordeel is dat ik niet al die data
werkt: “Een huisarts die gebruikmaakt van telecardiologie,
opnieuw hoef in te voeren, maar dat de gegevens vanuit het
maakt in zijn eigen praktijk een elektrocardiogram (ECG)
HIS worden geëxporteerd naar de site van Zorgdomein. Dat
om een cardiovasculaire risico-inventarisatie te maken
is makkelijk en levert tijdwinst op. Bovendien ben ik verze-
bij een patiënt. Vervolgens beoordeelt hij dit ECG zelf
kerd van een antwoord. In het verleden was het soms maar
of besteedt het uit. Dit regelt de partij die de telecardio-
afwachten of ik spoedig een reactie zou krijgen. Dan moest
logiedienst faciliteert. Als het ECG afwijkt, verzendt de
ik er vaak nog achteraan bellen. Dat hoeft nu niet meer.”
huisarts het ECG samen met de anamnese en een aantal relevante klinische data van de patiënt naar een specialist.
Dit gebeurt via een beveiligde internetverbinding zodat
Ook cardiologen zijn blij met telecardiologie. Cardioloog
de privacy is gewaarborgd. De specialist interpreteert het
Bucx zegt: “Ik krijg de ECG’s op PDF-formaat binnen. De
ECG in samenhang met de extra aangeleverde gegevens en
kwaliteit hiervan is aanzienlijk beter dan ECG’s die ik per
stuurt binnen 24 uur een deskundig en betrouwbaar advies
fax krijg. Ook ervaar ik geen storingen.”
Waarde van telecardiologieIn essentie zorgt telecardiologie ervoor dat minder patiën-
ten onnodig naar een cardioloog worden doorverwezen.
In Nederland zijn verschillende partijen die telecar-
Jeekel: “De ervaring leert dat ongeveer 70% van de tele-
diologie kunnen faciliteren, naast een aantal regionale
consulten die worden uitgevoerd, patiënten betreft die bij
initiatieven van ziekenhuizen. Een ervan is TeleMC. Kijk
de huisarts blijven. Tegelijkertijd verbetert de kwaliteit van
voor meer informatie op www.telemc.nl.
zorgverlening en is er minder kans op foute beslissingen.”
m o d e r n m e d i c i n e · 2 0 1 0 · n r . 1 0
normaal ECG en een apert afwijkend ECG te herkennen.
Je moet er toch niet aan denken dat een patiënt een acuut onderwandinfarct doormaakt tijdens het maken van een
Laagdrempelig: bij twijfel zal de huisarts sneller geneigd
Telecardiologie is in principe een dienst vóór en dóór
zijn een telecardiologieconsult aan te vragen, dan dat hij
artsen om de samenwerking tussen huisarts en cardioloog
nu een patiënt doorverwijst naar een cardioloog. De kans
te verbeteren. De aanbieder van de dienst zorgt voor de
wordt kleiner dat hij hierin een foute beslissing neemt.
technologie, bewaakt de kwaliteit van het proces en han-
Deskundige beoordeling: de huisarts kan snel en gemak-
delt de betalingen en declaraties af. Samenwerking houdt
kelijk gebruikmaken van de expertise van een specialist.
ook in dat er wederzijdse afhankelijkheid bestaat. Zo is
Eenvoudig: het systeem voor het aanvragen van telecon-
de huisarts afhankelijk van de cardioloog voor een juiste
sulten is eenvoudig en gebruiksvriendelijk.
beoordeling van het teleconsult. Andersom geldt dat een
Gestructureerd: aan de hand van de geprotocolleerde
cardioloog afhankelijk is van de huisarts met betrekking
vragenlijsten kan de arts op gestructureerde wijze de
tot de relevantie, compleetheid en juistheid van de aange-
juiste vragen stellen aan de patiënt.
leverde data. Het ECG liegt niet – tenminste als het juist
Toename deskundigheid: de arts vergroot elke keer zijn
is uitgevoerd – maar de meegestuurde anamnese en data
eigen deskundigheid op het gebied van cardiologie,
bepalen voor een groot deel het advies van de cardioloog.
dankzij de antwoorden van de specialisten.
Bucx: “Ik kan de patiënt zelf niet in de ogen kijken en zijn
Financieel: de huisarts wordt betaald volgens het gun-
verhaal aanhoren. Daarom moet ik blind vertrouwen op de
gegevens die ik van de huisarts krijg aangereikt.”
Over de samenwerking tussen hem en de cardioloog zegt
Laagdrempelig: patiënt krijgt binnen de vertrouwde
huisarts Van Kuppevelt: “Toen ik mijn ECG’s nog faxte, ver-
omgeving van de huisartspraktijk een beoordeling van
liep de samenwerking minder soepel. Het nieuwe systeem
zijn/haar cardiovasculaire-risicoprofiel.
werkt voor mij een stuk fijner en ik vind het contact met de
Kosteneffectief: patiënt hoeft niet naar het ziekenhuis
cardioloog efficiënter dan voorheen. De lijnen zijn korter,
we kunnen sneller schakelen. Ook is door de intensieve
Snelle beoordeling: patiënt komt niet op wachtlijst voor
samenwerking het persoonlijk contact met de cardioloog
beter dan voorheen. Door de toenemende grootschaligheid
Kwaliteit: de kwaliteit van de telecardiologiedienst doet
van de ziekenhuizen was dit contact sterk verslechterd,
niet onder voor de kwaliteit van dezelfde dienstverlening
maar die situatie zie ik tot mijn genoegen weer verbeteren.”
Juridisch aspectDe samenwerking tussen arts en cardioloog werpt een vraag op over de juridische aansprakelijkheid, wanneer
Als het gaat over de kwaliteit van het ECG zelf heeft Bucx
er fouten worden gemaakt. In principe blijft de huisarts
een belangrijke toevoeging. “Het maken van een ECG luis-
eindverantwoordelijk voor zijn patiënt. Van de cardioloog
tert nauw, maar kan met de juiste scholing net zo’n routine
mag worden verwacht dat hij met zijn expertise een juist
worden als bijvoorbeeld het prikken op hemoglobine. Mijn
advies geeft, maar hij is daarin afhankelijk van de aangele-
conclusie bij een telecardiologieconsult staat of valt met de
verde data. Uitgaand van de rede is op objectieve gronden
juiste uitvoering van het ECG. Ik kan namelijk niet zien of
redelijk goed vast te stellen wat dat juiste advies is in een
een ECG technisch goed is gemaakt. Daarom is het belang-
bepaalde casus. Als een cardioloog overduidelijk een fout
rijk om aandacht te besteden aan scholing van huisartsen
heeft gemaakt, kan hij daarop worden aangesproken.
en praktijkondersteuners die ECG’s maken.”
Als de cardioloog de juiste interpretatie heeft gegeven van
de hem aangereikte feiten, maar er is toch iets fout gegaan,
Bucx vervolgt: “Ik zou willen pleiten voor Continuous
is het waarschijnlijk dat de huisarts de cardioloog niet com-
Medical Education waarbij ook aandacht is voor nascholing.
pleet, juist of relevant heeft geïnformeerd. Of zijn advies niet
Met een bepaalde interval zou de scholing moeten worden
heeft overgenomen. Hierop kan hij worden aangesproken.
herhaald om zo de kennis te onderhouden. Naast het aanle-ren van de technologie moet ook aandacht worden besteed
Jurisprudentie over dit onderwerp is er nog niet, maar die
aan een primair begrip van de beoordeling van ECG’s. De
zal er in de toekomst zeker komen. Daarvan zijn zowel Van
huisarts en praktijkondersteuner moeten in staat zijn een
m o d e r n m e d i c i n e · 2 0 1 0 · n r . 1 0
Een 74-jarige man komt bij zijn huisarts en vertelt dat hij zich niet helemaal lekker voelt. De anamnese levert de volgende gegevens op:- a-specifieke pijn op de borst- geen hartkloppingen- hypertensie- geen wegrakingen en duizeligheid- verminderde en onverklaarbare inspanningstoleran-
- kortademig- vermoeid- bewegen gaat goed, maar meneer is wel snel moe- geen familiare belasting- spirometrie ging goed, wel erg moe daarna- geen astma of COPD
De patiënt gebruikt de volgende medicatie:
Enalapril, tablet 10 mg, 90 1D1TSalmeterol/Fluticason aerosol 25/250UG/DO 120DO 1 2D2IAeroch PL FLOW- VU mondstuk 1
De huisarts ziet geen directe aanleiding de patiënt door te verwijzen. In zijn praktijk heeft hij wel de mogelijk-heid een telecardiologieconsult aan te vragen. Hij maakt een ECG en zendt het naar de cardioloog. De cardioloog antwoordt de huisarts dat het ECG afwij-kend is. Hij constateert het volgende: - sinusbradycardie van 53 slagen per minuut- eerstegraads AV Blok- hoge R in V1-V3- vroege repolarisatie pre-cordiale afleidingen
In zijn toelichting schrijft de cardioloog dat de sinus-bradycardie opmerkelijk is, aangezien bij ouderen de hartslag vaak iets hoger is. De patiënt gebruikt boven-
Foto’s nomovies
dien geen β-blokkers of medicatie voor COPD, die de sinusbradycardie zouden kunnen verklaren. Ten tweede heeft de patiënt dyspnoe en druk op de borst. Ten slotte
kan de hoge R in V1-V3 wijzen op een achterwandinfarct,
Telecardiologie levert een belangrijke bijdrage aan het effi-
ciënter maken van het zorgproces. Zowel voor huisarts als cardioloog. Met behulp van telecardiologie:
Het advies van de cardioloog is om de patiënt te verwij-
• worden minder patiënten onterecht doorverwezen naar
zen. Daarmee heeft telecardiologie zich in deze casus
bewezen. De huisarts zou deze patiënt immers niet
• kan de huisarts op een eenvoudige manier een des-
hebben doorverwezen. Door gebruik te maken van de
kundige cardiovasculaire risico-inventarisatie maken,
laagdrempelige mogelijkheid van telecardiologie is de
patiënt uiteindelijk toch, terecht, verwezen naar een
• verbetert de samenwerking tussen de huisarts en de
• verbetert de kwaliteit van de zorg;• vergroot de huisarts zijn eigen kennis over cardiologie.
m o d e r n m e d i c i n e · 2 0 1 0 · n r . 1 0
Blackwell Science, LtdOxford, UKOBRobesity reviews1467-78812004 The International Association for the Study of Obesity. 693111Review ArticleAdverse events of herbal food supplements M. H. Pit- obesity reviews Adverse events of herbal food supplements for body weight reduction: systematic review* Complementary Medicine, Peninsula Medical School, Universities of Exeter and Plymouth, Herbal
Dr. Moccia Luigi Stefano - microchirurgiaricostruttiva.it - all right are reserved BIBLIOGRAFIA 1. Slaper H, Velders GJM, Daniel JS, de Gruijl FR, van der Leun JC. Estimates of ozone depletion and skin cancer incidence to examine the Vienna Convention achievements . Nature. 1996; 384:256-258. 2. Dionigi, R., Chirurgia III, casa editrice: Masson, edizione 2001. 3. Scuderi N., Chirurgia Pl