Pcnl0608_thema_7291_50_52

E N E E S M I D D E L E N
Actieve bewaking van nieuwe
diabetesmiddelen
Recent zijn er twee nieuwe geneesmiddelen ter behandeling van diabetes mellitus type 2 op de markt verschenen, sitagliptine en exenatide. Om een beeld te krijgen van het bijwerkingenprofiel van deze mid- delen, worden ze sinds februari 2008 gevolgd met Centrum voor Farmacie, basiseenheid Farmacotherapie en Farmaceutische Lareb Intensive Monitoring (LIM), een nieuwe methode om de veiligheid van bepaalde genees-middelen actief te volgen. Deze methode is een aanvulling op het huidige systeem van het meldenvan bijwerkingen.
Er bestaan vele geneesmiddelen die ingezet zou men de activiteit van de incretines kunnen
versterken. Dit kan worden bereikt door gebruik insulineafhankelijke diabetes mellitus. Som- van incretine mimetica (exenatide), of door rem- mige van deze zijn al meer dan veertig jaar op de ming van de afbraak van incretines. Door het rem- markt zoals metformine, terwijl andere zoals de men van het enzym DiPeptidylPeptidase-4, DPP-4 thiazolidinedionen pas sinds een paar jaar (sitagliptine), wordt de afbraak van GLP-1 geremd beschikbaar zijn. Gezien de snelle toename van waardoor het effect van dit incretine op de bloed- het aantal diabetespatiënten en het feit dat niet iedereen optimaal behandeld kan worden met dehuidige therapie, wordt gestreefd naar ontwikke- ling van nieuwe diabetesmiddelen met een anderwerkingsmechanisme. Sitagliptine en exenatide zijn recent geïntro- Recent zijn twee nieuwe geneesmiddelen op de markt gekomen ter behandeling van diabetes geneesmiddel net is geregistreerd, is het bijwer- mellitus type 2, sitagliptine en exenatide. Deze kingenprofiel van het middel nog niet volledig.
geneesmiddelen werken op het incretinesysteem. Hiervoor zijn een aantal redenen. Het onderzoek Incretines zijn intestinale hormonen die worden voorafgaand aan registratie kan slechts gedaan afgegeven als reactie op de inname van voedsel.
worden bij een beperkt aantal personen; hooguit De twee meest belangrijke incretines zijn het glu- enkele duizenden. Hiermee kan een goed beeld cose-dependant insulinotropic polypeptide, GIP en het glucagon like peptide-1, GLP-1. Deze incretines geschetst, maar bijwerkingen die minder vaak stimuleren de glucoseafhankelijke insulineafgifte optreden, vindt je in deze studies niet. Verder zijn uit de bètacellen waardoor de glucoseopname in de pre-registratiestudies vrij kort van duur, waar- perifere weefsels (vooral in spier- en vetweefsels) door het niet mogelijk is om te evalueren wat voor verhoogd wordt. Verder verlagen de incretines de langetermijneffecten het geneesmiddel heeft. De bloedglucose door onderdrukking van de glucose- populatie waarin het geneesmiddel is getest in de studies, komt niet altijd overeen met de populatie GIP en GLP-1 dragen bij gezonde mensen voor waarin het geneesmiddel uiteindelijk gebruikt ongeveer 60 tot 70% bij aan de insulinerespons na gaat worden. Groepen die vaak ondervertegen- een maaltijd. Bij patiënten met diabetes mellitus woordigd zijn in de studies, zijn vrouwen, kinde- type 2 is de insulinerespons na een maaltijd ech- ren, ouderen en mensen met comorbiditeit.2,3 Het ter lager. Om een verhoogde insulinerespons te is daarom belangrijk om de veiligheid van nieuwe krijgen in patiënten met diabetes mellitus type 2, geneesmiddelen nauwkeurig te bewaken.
Om een volledig beeld te krijgen van het bij- Tabel – Geneesmiddelen die gevolgd worden in het werkingenprofiel van een nieuw geneesmiddel is het belangrijk om snel en actief informatie over de bijwerkingen te verzamelen. Hiervoor is het Lareb Intensive Monitoring systeem ontwikkeld. Lareb Intensive Monitoring, LIM, is een nieuwe vorm van actieve geneesmiddelbewaking die ont- wikkeld is in nauwe samenwerking met het Colle- ge ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) en de KNMP, de beroepsorganisatie van de apothe- kers. Het doel van het systeem is het verzamelenvan informatie over bijwerkingen van nieuwe geneesmiddelen. Hierdoor kunnen bijwerkingen snel aan het licht komen. In Figuur 1 is schematische Patiënten, die voor de eerste keer een genees- middel gaan gebruiken dat met LIM gevolgd wordt, worden in de apotheek gevraagd of zij meewillen doen aan dit landelijk onderzoek naar nieu- worden. Hierdoor maakt de melder zelf in feite we geneesmiddelen. De communicatie bij LIM een voorselectie wat een nieuwe bijwerking zou kunnen zijn. Het feit dat de melder kiest wat hij gevraagd of men toegang heeft tot internet. Wan- wil melden kan echter ook een nadeel zijn.
neer dit het geval is, krijgt de patiënt een informa- Gerichte bewaking van de veiligheid van specifie- tiefolder met een inlogcode en aanvullende ke geneesmiddelen kan niet worden gestimuleerd informatie over het onderzoek mee. Met deze omdat men afhankelijk is van spontane bereidwil- code meldt de patiënt zich vervolgens aan als Met Lareb Intensive Monitoring is het mogelijk om een groep gebruikers van een geneesmiddel Bij de aanmelding wordt gevraagd naar enkele vanaf de eerste dag van gebruik te volgen. In korte basisgegevens zoals leeftijd en geslacht, lengte en tijd komt veel informatie over bijwerkingen gewicht. Verder wordt gevraagd naar de indicatie beschikbaar waardoor nieuwe bijwerkingen sneller en gebruik van het te onderzoeken geneesmiddel opgespoord kunnen worden en het mogelijk wordt en ook eventuele co-medicatie. Na de aanmelding om een volledig bijwerkingenprofiel van het ontvangt de patiënt via e-mail op meerdere tijd- geneesmiddel op te stellen. Omdat de patiënt stippen een enquête waarin gevraagd wordt of hij meerdere enquêtes invult, is het ook mogelijk om het beloop van een bijwerking te volgen. Zo kan betreffende geneesmiddel. De ingevulde enquê- bijvoorbeeld onderzocht worden wanneer een bij- tes worden door Lareb verzameld en geanaly- werking ontstaat, welke actie de patiënt onder- neemt naar aanleiding van de bijwerking, of de bijwerking verdwijnt en hoe lang dat duurt.
methode en een aanvulling op het huidige vrijwil-lige meldsysteem waarin artsen, apothekers en patiënten bijwerkingen bij Lareb kunnen melden.
LIM is dus niet bedoeld om de spontane rappor- Per 1 februari 2008 wordt de veiligheid van diabe- tage te vervangen: melden blijft nodig! Immers, tes mellitus type 2 middelen gevolgd met LIM, spontaan melden heeft een aantal belangrijke naar aanleiding van de introductie van exenatide voordelen. Met een vrijwillig meldsysteem kan de en sitagliptine op de Nederlandse markt. De veiligheid van alle geneesmiddelen bewaakt wor- keuze om de hele groep diabetesmiddelen (zie den gedurende de hele tijd dat het geneesmiddel tabel 1) te volgen maakt het mogelijk om het bij- op de markt is. De kracht van het vrijwillig melden werkingenprofiel van de verschillende genees- is dat de melder zelf beslist wat er gemeld moet E N E E S M I D D E L E N
De deelnemende patiënten ontvangen, per e- Figuur - De werkwijze van Lareb Intensive Monitoring mail, zes enquêtes gedurende één jaar tijd: natwee en zes weken, en na 3, 6, 9 en 12 maanden nastart van het geneesmiddel. Op deze manier kan het gebruik van het middel gedurende een jaar gevolgd worden. Naast de vragen omtrent het gebruik van het onderzochte geneesmiddelen enhet optreden van bijwerkingen wordt aanvullende informatie opgevraagd. Zo wordt gevraagd of depatiënt eerder behandeld is geweest met anti-dia-betica. Ook wordt geïnformeerd naar de medische voorgeschiedenis van de patiënt en naar de laatstgemeten bloedglucosespiegel.
Tijdens het onderzoeksjaar worden interim ana- lyses gedaan om te kijken of er nieuwe signalen te vinden zijn en aan het eind van het onderzoek worden alle resultaten geanalyseerd, gepubli- ceerd en gecommuniceerd naar artsen, apothe-kers en patiënten. Inmiddels doen ruim 1.000 apotheken, meer dan de helft van het totaal aantal apotheken inNederland, mee aan het Lareb Intensive Monito-ring onderzoek. De deelname van de apothekers geneesmiddelgebruik wordt het voor patiënt mis- in dit onderzoek is belangrijk evenals uiteraard de schien duidelijker waarom het belangrijk is om deelname van de mensen die geneesmiddelen een bepaalde geneesmiddel te gebruiken. Ook voor diabetes mellitus type 2 gaan gebruiken. Om kan de huisarts de patiënt informeren over de een grote groep diabetici te kunnen informeren deelname en het belang van het LIM onderzoek over het onderzoek is een convenant getekend en hem motiveren om deel te nemen. Samenwer- met de Diabetes Vereniging Nederland, DVN, een king van alle partijen die betrokken zijn bij de van de grootste patiëntenverenigingen in ons land behandeling van diabetes is belangrijk om te met ruim 60.000 leden. De Diabetes Vereniging komen tot een optimale farmacotherapie voor stimuleert haar leden op om deel te nemen aan deze in omvang steeds grotere groep patiënten. ■ LIM. Lareb publiceert op haar beurt interessanteresultaten in Diabc, het tijdschrift van de DVN. Referenties: 1. Drucker DJ, Nauck MA. The incretin system: glucagon-like peptide-1 receptor ago- nists and dipeptidyl peptidase-4 inhibitors in type 2 diabetes. Lancet 2006;368(9548):1696-705.
2. Heiat A, Gross CP, Krumholz HM. Representation of the elderly, women, and minori- Ogenschijnlijk lijkt de rol van de huisarts bij LIM ties in heart failure clinical trials. Arch Intern Med 2002;162(15):1682-8.
3. Wieringa N. De kloof tussen onderzoek en praktijk onderzocht. Pharm Weekbl 2002; wellicht klein. Immers, Lareb Intensive Monitoring 35; 1240-12444. Härmark L, Kabel JS, van Puijenbroek EP, van Grootheest AC. Web-Based Intensive is gebaseerd op actieve deelname van de apo- Monitoring, a New Patient Based Tool for Early signal Detection. Drug Saf 2006; theek en de patiënt. Toch kunnen huisartsen een 29[10], 911-1010. 5. Kabel JS, van Puijenbroek EP, van Grootheest AC. Lareb Intensive Monitoring: Onbe- belangrijke rol spelen. Als huisarts bent u meestal kende bijwerkingen vroeg opsporen. Pharm Weekbl 2006; 41(22):750-752.
de eerste zorgverlener die in contact komt metnieuwe diabetespatiënten en degene die het eer-ste geneesmiddel voorschrijft indien dit noodza-kelijk is. De huisarts speelt dan ook eenbelangrijke rol bij de voorlichting van deze nieu-we patiënten over hun ziekte en hun geneesmid-delgebruik. Therapietrouw is uiterst belangrijk bijdiabetes mellitus type 2 om latere schade te voor-komen. Het optreden van bijwerkingen is mogelijkvan invloed op het goed innemen van een geneesmiddel. Door de patiënt goed te informe- ren over de eventuele voor- en nadelen van het

Source: https://www.lim.lareb.nl/getmedia/353bb3fb-a9b7-4ee3-aaf0-355ba7766734/Patient-Care-juni-2008-Actieve-bewaking-van-nieuwe-diabetesmiddelen.pdf